ماهاریشی، مراقبه و روانشناسی
در ۱۶ بهمن ماه ۱۳۸۶ یوگی یا عارفی که در نهضتهای روانشناسانهی قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم نقش بسیار برجستهیی داشت و به حق از مردان بزرگ و تأثیر گذار دوران معاصر است، فوت شد.
از آنجاییکه اینجانب کتابهای متعددی در زمینهی مدیتیشن، از جمله یکی از آثار ماهاریشی ماهش یوگی در زمینهی مدیتیشن به عنوان یکی از عرفان کهن و همچنین نتیجهی تحقیقات ۳۰ سالهی دانشگاه هاروارد در زمینهی ارزشیابی مدیتیشن متعالی ماهاریشی و بسیاری از کتابهای مدیتیشن و یوگا را بدون داشتن نگرش منفی یا مثبت و تنها با نگاه منطق و دانش پزشکی روز ترجمه کردهام، در اینجا به خلاصه ایی فهرست وار از زندگی ماهاریشی یا مهاریشی میپردازم.
برای اولین بار همکار دانشمند آقای دکترفرخ سیف بهزاد نشان دادند که مقدمهی گلستان سعدی که به شرح احوال صاحبدلی میپردازد که سر به جیب مراقبت فرو برده و در بحر مکاشفت مستغرق گشته، دقیقاً شرحی از یک جلسهی مدیتیشن یا مراقبت است.
این خود بسیار عجیب است که موضوع مهمی را که فضلا و حکمای ادبی ما به آن توجه نداشتند یک پزشک یا حکیم روشن ساخته است.
● استرسهای حاصله از تمدن غرب و کوشش بشر برای رسیدن به آرامش
در حدود ۴۵ سال پیش که دانشجوی سالهای اول یا دوم دانشکدهی پزشکی دانشگاه تهران بودم.
شاهد سیل سفرهای گروهی یا انفرادی جوانان اروپایی به سمت هند و اماکن عرفانی دامنههای هیمالیا بودم که عده ایی هم از این مسافران به دانشگاه تهران میآمدند و در فضای چمن زمین ورزش ضلع جنوبی دانشگاه، اکثراً در صبح و عصر با ما دانشجویان دانشکدههای مختلف در زمینههایی به صحبت و بحث میپرداختند که چندان برای ما به صورتی که آنها احساس میکردند، آشنا نبود.
در زندگی ماشینی، زندگی بیعاطفهی تمدن غربی، بشر از معنویت و روحانیت گسسته و به دامان فلسفههای جدیدی مانند اگزیستانسیالیسم و انبوه ایسمهای دیگر پیوسته و …
این جوانان که خود را شدیداً گرفتار استرس و شرایطی که به فکر و زبان دانشجویی ما پرکاری سیستم سمپاتیک بود تلقی میکردند و انواع استرسها و استرسزاها را در گوشه و کنار اجتماع و همراه خود میدیدند و حس میکردند، وسیلهیی یا ابزاری را برای ریلکس شدن یا رسیدن به آرامش نمیشناختند. آنها با مینیبوسهای قراضه، اتومبیلهای سواری نو و کهنه، موتور سیکلت و حتی دوچرخه به سمت شرق حرکت میکردند تا آرامش را در آنجا و شرق افسانهایی و پر رمز و راز بیابند.
بسیاری از این افراد که از اروپا به سمت هندوستان روی آورده بودند، در مراجعت هم به ما ، سری میزدند. آنها با شور و شوق از فراگیری مدیتیشن با ما سخن میگفتند.
مثل تمام کسانیکه در مکاتب عرفانی مدعی رسیدن به حقیقت هستند، کم و بیش با نوعی راز داری و پنهانکاری از تعالیمی که از یوگیان دریافت کرده بودند سخن میگفتند.
مدتها طول کشید تا ما متوجه دو نکتهی مهم شدیم که در آن حال و هوای دانشجویی هرگز به آنها توجه نکرده بودیم!!!
▪ ابتدا روی فرد تازه وارد در شرایط عادی انبوهی از آزمایشهای شیمیایی خون ، تهیهی نوار از فعالیت الکتریکی مغز ، قلب ، عضلات و… انجام میگرفت.
▪ سپس در شرایط رسیدن به مدیتیشن یا TM عمیق ، تمام آزمایشها تکرار میشد.
▪ پس از خروج ازحالت TM، دوباره تمام آزمایشها تکرار میشد.
به این ترتیب وضعیت افراد در شرایط عادی زندگی که با درجاتی از استرس همراه است ، در شرایط TM و پس از پایان آزمایشها تکرار میگردیدند تا وجود معیارهای وجود استرس در شرایط عادی و کاهش قابل ملاحظه ای آن در شرایط مدیتیشن و پس از آن با عدد و رقم و نمودار مشخص شود.
● نتیجهگیری پایانی
در متن زندگی روزانه وقایع خوب یا بد فراوانی اتفاق میافتند که شرایط عادی زندگی روزمره را تغییر میدهند. این وقایع یا شرایط استرسزا یا استرسور نامیده میشوند.
بر اثر عکسالعمل استرس تغییرات بسیار گسترده ایی در اعمال بدن پدید میآید که یکی از آنها که راحتتر مشهود است، انقباض عضلات ارادی بدن به ویژه در چین پیشانی و بین دو ابرو است. تغییرات دیگر در قسمت (۶) این نوشته به آنها اشاره شده است.
بدن به صورت عادی و در شرایط زندگی روزمره روشی را برای ریلکس شدن از جمله در دانش پیشرفتهی پزشکی امروز در اختیار ندارد. تحقیقات ۳۰ ساله دکتر هربرت بنسن در کتابی با نام انگلیسی عکسالعمل ریلکس شدن و با نام آشنا تر آرامش بیکران به این موضوع به صورت علمی و تجربی میپردازد.
در کتابهای درسی و تخصصی روان پزشکی، روانشناسی و سایر گرایشهای علمی، زمانی که به عکسالعمل ریلکس شدن اشاره میشود، به این کتاب بسیار معتبر هم اشاره داده میشود.
کتابعکسالعمل ریلکس شدن یا آرامش بیکران که با نهایت بیطرفی و صداقت علمی در دانشکدهی پزشکی دانشگاه هاروارد پس از ۳۰ سال کار آزمایشگاهی و در همکاری صادقانه با ماهاریشی ماهش یوگی منتشر شده است، ۲ سال متوالی در ۱۰ کتاب پر فروش آمریکا ، نمرهی شماره (۱) فروش را داشته است.
افراد با صلاحیت و دانشمندی مانند دکتر سیدنی الکساندر رئیس بخش بیماریهای قلب در کلینیک لاهی بوستون، نوح گوردون از مجلهی استرسهای انسانی، دیوید اوینگ سردبیر مجلهی بررسیهای اقتصادی هاروارد و دکتر ویلیام نولن نویسندهی کتاب ساختهها و پرداختههای یک جراح بر آن مقدمههای متعدد و تحسین برانگیزی نوشته اند.
در زمان شروع این تحقیقات، ماهاریشی ماهش یوگی ضمن همکاری با پروژهی تحقیقاتی فوق، اظهار داشته بود که نتایج این پژوهش علمی را هم میپذیرد.
در ترجمهی ۲۰۸ صفحهیی از کتاب فوق، بسیاری از باورهای مکتب ماهاریشی مورد تأیید و اصالت یا حقانیت برخی از تشریفات آن مورد تردید قرار گرفته است. مدیتیشن در طول تاریخ و فرهنگ ایران لااقل تا ۲۰۰۰ سال پیش به نامهای دیگر و کاربرد ذکر یا واژهی ایرانی «مانترا» مورد استفادهی پزشکی وعرفانی بوده وخواهد بود.
«لازم به ذکر است که در فارسی، واژهی مانترا را «منتره» مینامند.
دکتر سیدرضا جمالیان عفونی
هفته نامه پزشکی امروز
5 اصل شکست ناپذیر موفقیت در کار قانون جهت افراد موفق در هر زمینهای از… ادامه مطلب
معرفی فرکانس های مغزی و بکارگیری آن در فایلهای هیپنوتیزم در کنار فرکانسهای مغزی متد… ادامه مطلب
جنبه های مختلف کاربرد یوگا ● یوگا و اماس همان گونه که در استفاده از… ادامه مطلب
تلقینات هیپنوتیزمی مستقیم و غیر مستقیم تلقینات هیپنوتیزمی مستقیم و غیر مستقیم دو نوع اصلی… ادامه مطلب
روانشناسی رنگ های هاله نورانی- شخصیت های ارغوانی ● ذهن/ بدن ارغوانی ها ترجیح… ادامه مطلب
تعریف هیپنوتیزم اولین تعریف هیپنوتیزم توسط جیمزبرید جراح اسکاتلندی ارائه شد.که هیپنوتیزم یا هیپنوز را… ادامه مطلب