نویسنده:
بازدید: 1097 بازدید
روش روانکاوی فروید

روش روانکاوی فروید  

روند روان درمان گرانه خاصی که فروید به کار می‌ گیرد و به عنوان «روانکاوی» توصیف می‌ کند، سر برآورده از آن چیزی است که به عنوان روش «تخلیه هیجانی» (کاتارتیک) شناخته شده بودتوسط وی در مشارکت با جوزف بروئر در کتاب‌ شان «مطالعاتی بر هیستری» (۱۸۹۵) مورد بحث قرار گرفت.

این درمان تخلیه‌ ای (تسکین بخش) کشف بروئر بود و اولین بار ۱۰ سال پیش از این توسط وی در درمان موفق یک بیمار زن هیستریک مورد استفاده قرار گرفت؛ در جریان آن وی بینشی نسبت به آسیب زایی(پاتوژنز) سمپتوم‌ های بیمار به دست آورد. در نتیجه‌ ی یک پیشنهاد شخصی از سوی بروئر، فروید این روش را از نو زنده کرد و آن را روی تعداد قابل ملاحظه‌ ای از بیماران آزمایش نمود.

پیش فرض روش تخلیه‌ ای درمان این بود که بیمار بتواند هیپنوتیزم شود و اساس آن تعریض (عریض کردن) خودآگاهی بود که تحت هیپنوتیزم رخ می‌ داد. هدف آن، حذف سمپتوم‌ های پاتولوژیک بودو این هدف با ترغیب بیمار به بازگشت به حالت روانی‌ ای که سمپتوم برای اولین بار در آن ظاهر شد، به دست می‌ آمد.

وقتی این کار انجام می‌ شد، در ذهن بیمار هیپنوتیزم شده یک سری خاطرات، افکار و تکانه‌ هایی ظهور می‌ کردند که قبلاً از خودآگاهی او حذف شده بودند و به محض این که بیمار آنها را با پزشک در میان می‌ گذاشت، همزمان با تظاهرات شدید هیجانی، سمپتوم از بین می‌رفت و از بازگشت آن جلوگیری می‌ شد.

این تجربه، که می‌ شد به کرات انجام داد، توسط نویسندگان در مقاله مشترک‌ شان به کار گرفته شد تا نشان دهند که سمپتوم جای فرایندهای عقب نگه داشته شده‌ ای را می‌ گیرد که به خودآگاهی نرسیده‌ اند، یعنی سمپتوم نشان دهنده تغییر شکل («تبدیل») این فرایند هاست.

آنها (فروید و بروئر) اثربخشی درمانی مداوای خود را این‌ گونه توضیح می‌ دادند که در نتیجه تخلیه هیجاناتی است که قبلاً به اصطلاح عاطفه «مختنق» نام داشت،که این هیجانات به اعمال روانی عقب نگه داشته شده متصل شده بود (“abreaction”). اما در عمل، این طرح شماتیک ساده از عملیات درمانی تقریباً همواره به وسیله این وضعیت پیچیده می‌ شدکه فقط یک تأثر («تروماتیک») منفرد نبود که در خلق سمپتوم شرکت می‌کرد بلکه بیشتر یک سری از تأثرات بودند ـ که به آسانی هم قابل بررسی نبودند.

ویژگی اصلی روش تخلیه‌ ای بر خلاف تمام روش‌های دیگر به کار رفته در رواندرمانی این بود که در واقع کار آمدی درمانی آن در تلقین منع کننده از سوی پزشک قرار نداشت.بیشتر انتظار این بود که به محض این که ما بتوانیم موفق شویم که فرایندهای روانی را از کانال قبلی‌شان که در نتیجه آن یک مفری در تشکیل سمپتوم پیدا می‌کردند منحرف کنیم،سمپتوم‌ها به طور خودکار از بین خواهند رفت و این انتظار بر اساس برخی از هیپوتزهایی که به مکانیزم‌های روانی مربوط هستند، قرار دارند.

تغییراتی را که فروید در روش درمانی تخلیه‌ ای بروئر داد در ابتدا تغییراتی در تکنیک بود.با این حال این تغییرات منجر به یافته‌ های جدید شدند که در نهایت یک مفهوم متفاوتی را از روند درمانی ضروری ساختند، اگرچه که این مفهوم متفاوت، ضرورتاً ناقض مفهوم قبلی نبود.روش تخلیه‌ ای قبلاً از تلقین صرفنظر کرده بود؛ فروید یک گام فراتر رفت و هیپنوتیزم را نیز رها کرد. در حال حاضر او بیمارانش را آن‌ گونه که در پی می‌آید درمان می‌کند.

بدون اعمال هیچ‌ گونه نفوذی، او بیماران را دعوت می‌کند که در وضعیت راحتی روی یک کاناپه دراز بکشند، در حالی که خودش روی صندلی پشت آنها و خارج از حوزه دید شان می‌ نشیند.او حتی از آنها نمی‌ خواهد که چشمان‌ شان را ببندند  و از لمس آنها به هر طریقی و هر روند دیگری که می‌تواند یادآور هیپنوتیزم باشد، اجتناب می‌ کند.جلسه بر این اساس مانند مکالمه‌ ای بین دو نفر که به یک اندازه بیدارند، جریان پیدا می‌کند اما یکی از آنها از هر جور فعالیت عضلانی و هرگونه تأثیر حسی پرت کننده حواس که می‌ تواند توجه‌ اش را ازفعالیت‌ های روانی خود منحرف کند برکنار شده است.

همانطور که همه می‌ دانیم از آن‌ جایی که این بستگی به انتخاب بیمار دارد که آیا می‌ تواند هیپنوز شود یا خیر ـ صرفنظر از مهارت پزشک ـ و از آن‌ جایی که تعداد زیادی از بیماران نوروتیک با هیچ طریق نمیتوانند هیپنوتیزم شوند، این طور پیش آمد که با ترک هیپنوز به کارگیری درمان برای تعداد نا محدودی از بیماران تضمین شد.

از سوی دیگر تعریض خودآگاهی که به پزشک دقیقاً متریال روانی خاطرات و تصاویری را می‌داد که توسط آنها تغییر شکل سمپتوم‌ها و آزادسازی هیجانات انجام می‌ گردید، اکنون دیگر وجود نداشت.بدون ایجاد جانشینی برای این عامل از دست رفته هر گونه اثر درمانی غیر قابل تصور بود.

فروید چنین جانشینی را ـ و جانشینی کاملاً رضایت بخش را ـ در «تداعی‌های» بیمارانش یافت(یعنی در افکار غیرارادی که در اکثر مواقع به عنوان عناصر مختل کننده به آنها نگریسته می‌ شود و به همین دلیل معمولاً کنار گذاشته می‌شوند)که این افکار کراراً پیوستگی یک روایت منسجم را می‌ شکند.

روش روانکاوی فروید
روش روانکاوی فروید

برای ایمن کردن این ایده‌ ها و تداعی‌ ها، او از بیمار می‌خواهد که در آنچه می‌گوید «خود را رها کند» «همانطور که در یک مکالمه‌ ای که در آن شما کاملاً بی ارتباط و تصادفی پرت و پلا می‌ گویید».پیش از آن که از آنان بخواهد شرح مفصلی از تاریخچه‌ شان را به او بدهند، فروید اصرار می‌کند که آنها باید در این شرح، هر چه را که به ذهن‌ شان می‌ رسد بگویند حتی اگر فکر می‌ کنند آن چیز بی اهمیت یابی ربط یا بی معناست؛ او تأکید خاصی بر حذف نکردن هر گونه فکر یا ایده از داستان‌ شان دارد به این بهانه که در میان گذاشتن این افکار آنها را آشفته یا منقلب می‌ کند.

آشنایی مقدماتی با علم هیپنوتیزم
توصیه برای مطالعه

در جریان جمع آوری این متریال که در سایر موارد ایده‌ های نادیده انگاشته هستند، فروید مشاهد اتی به انجام رساند که در نهایت عامل تعیین کننده کل نظرات وی شدند.شکاف‌هایی در حافظه بیمار آشکار می‌ شود حتی وقتی او داستان‌ اش را روایت می‌ کند: رخدادهای واقعی فراموش شده‌اند، نظم تقویمی به هم ریخته، یا ارتباطات علّی شکسته است، با نتایجی غیر قابل فهم.هیچ تاریخچه کیس نوروتیکی بدون آمنزی از این یا آن نوع نیست.

اگر بیمار وادار شود که این شکاف‌ های حافظه‌ اش را با به کارگیری فزاینده توجه پر کند، ملاحظه می‌شود که تمام ایده‌ هایی که به نظرش می‌ رسد با هر فعالیت انتقادی ممکن پس زده می‌شود،سرانجام او عمیقاً احساس ناراحتی می‌ کند و در آن هنگام حافظه واقعاً بر می‌گردد.

فروید از این تجربه نتیجه می‌ گیرد که فراموشی‌ ها ثمره فرایند ی هستند که او آن را «واپس زنی» می‌ نامد و انگیزه ایجاد آنها را فروید در حس نا خوشایند ی می‌ یابد.طبق نظر او نیروهای روانی را که این وا پس زنی را ایجاد کرده‌ اند می‌ توان در «مقاومتی» که علیه بازیابی خاطرات از دست رفته اعمال می‌ شود، ردیابی کرد.

فاکتور مقاومت یکی از سنگ بناهای نظریه او شده است. ایده‌ هایی که به طور طبیعی به هر نوع بهانه‌ ای کنار گذاشته می‌ شوند ـ از جمله بهانه‌ هایی که در بالا ذکر شد ـاز سوی فروید به عنوان مشتقات پدیده‌ های روانی واپس زده (افکار و تکانه‌ها) نگریسته می‌ شوند، ایده‌ هایی که به سبب مقاومتی که علیه بازآفرینی‌شان به کار می‌رود، اعوجاج یافته‌اند.

هر چقدر مقاومت بیشتر باشد، اعوجاج بیشتر است. ارزش این افکار غیر عمدی برای مقاصد تکنیک درمانی در رابطه آنها با متریال روانی واپس زده نهفته است.اگر کسی روشی در اختیار داشته باشد که امکان این را فراهم سازد که از تداعی‌ ها به متریال واپس زده یعنی از تحریفات به متریال تحریف شده برسد، پس از آن، آن‌ چه قبلاً در زندگی روانی ناخودآگاه بود،می‌ تواند برای خودآگاهی قابل دسترسی شود حتی بدون هیپنوتیزم.

فروید یک هنر تعبیر را بر این اساس پرورش داد که تکلیف به اصطلاح استخراج فلز خالص افکار واپس زده را از معدن ایده‌ های غیر عمدی انجام می‌ دهد.این کار تعبیر نه فقط در مورد ایده های بیماران کاربرد دارد، بلکه می‌ توان آن را در مورد رویا های‌ شان نیز  که مستقیم‌ ترین راه را به دانش ناخوداگاه باز می کند، در مورد اعمال غیرارادی بیمار همچون اعمال بی هدفش (اعمال سمپتوماتیک) و در مورد سوتی‌ هایی که او در زندگی روزمره مرتکب می‌ شود،(لغزش‌ های زبانی، اعمال ساقط شده و امثال آن) به کار برد.

جزییات این تکنیک تعبیر یا ترجمه هنوز توسط فروید منتشر نشده است. بر اساس شاخص‌ هایی که او ارائه داده جزییات این تکنیکشامل تعدادی قواعد است که به طور تجربی در زمینه این موارد به دست آمده‌ اند که چگونه متریال ناخودآگاه می‌ تواند از تداعی‌ ها بازسازی شود، خطوط راهنما در مورد این که چگونه می‌ توان دانستوقتی ایده‌های بیمار از جریان باز می‌ایستد چه معنا دارد، و تجربیات مربوط به مهم‌ ترین مقاومت‌ های تیپیک که در جریان چنین درمان‌ هایی سر بر می‌ آورند.

کتاب حجیمی به نام تعبیر رؤیاها که در سال ۱۹۰۰ توسط فروید به چاپ رسید، می‌ تواند به عنوان پیشگام یک آشنایی با این تکنیک او تلقی گردد.از این اظهارات درباره تکنیک روش روانکاوی این نتیجه گیری می‌ تواند به عمل آید که مبدع آن خود را به زحمت غیر ضروری انداخته و در ترک روش روند هیپنوتیک کمتر پیچیده، مرتکب اشتباه شده است.

با این حال در گام اول تکنیک روانکاوی، وقتی فرد آن را یاد گرفت، در عمل بسیار آسان‌ تر از هر توصیفی است که از آن می‌شود؛ و دوماً هیچ راه دیگری نیست که به هدف مورد درخواست منجر شود،بنابراین، این جاده سخت هنوز کوتاه‌ ترین راه برای سفر است. اعتراض به هیپنوتیزم بر این مبناست که مقاومت را می‌ پوشاند و به همین دلیل بینش پزشک را نسبت به بازی‌ های نیروهای روانی مسدود می‌ کند.

روند روان درمان گرانه خاصی که فروید به کار می‌ گیرد و به عنوان «روانکاوی» توصیف می‌ کند
روند روان درمان گرانه خاصی که فروید به کار می‌ گیرد و به عنوان «روانکاوی» توصیف می‌ کند

هیپنوتیزم مقاومت بیمار را از بین نمی‌ برد بلکه فقط از آن کناره می‌ گیرد و بنابراین فقط اطلاعات ناقص و موفقیت درمانی گذرا به دست می‌ دهد.تکلیفی که روش روانکاوی در پی انجام آن است می‌ تواند به روش‌ های متفاوتی فرموله شود که با این حال در جوهره شان معادل هستند.

آزمایش های فراروانشناسی گانزفلد
توصیه برای مطالعه

این مطلب برای مثال می‌ تواند این گونه بیان شود: وظیفه درمان برداشتن فراموشی‌ هاست، وقتی تمام شکاف‌ های حافظه پر شده و تمام محصولات اسرارآمیز زندگی روانی روشن شده،ادامه و حتی تجدید وضعیت بیماری‌زا غیر ممکن می‌گردد. یا این فرمول می‌ تواند به این روش بیان شود: تمام واپس زنی‌ ها باید باطل شوند.

از آن پس شرایط روانی همانند آنی است که در آن تمام فراموشی ها برداشته شده‌ اند. فرمول بندی دیگر پیش‌ تر میرود:این تکلیف شامل این است که ناخودآگاه را برای خودآگاهی قابل دسترسی کند که این کار از طریق غلبه بر مقاومت انجام می‌ شود.اما باید به خاطر داشت که وضعیت ایده‌ آلی از این نوع حتی در یک فرد نرمال نیز وجود ندارد و به علاوه این که به ندرت این امکان وجود دارد که درمان را تا جایی پیش برد که به آن نقطه نزدیک شود.

درست همانطور که سلامت و بیماری در جوهره‌ شان از یکدیگر متفاوت نیستند بلکه فقط با یک خط کمّی جدا سازنده از هم تفکیک شده‌ اند که می‌تواند در عمل تعیین شود، به همان ترتیب هدف درمان هرگزنمی‌ تواند چیزی جز بهبودی عملی بیمار باشد، حفظ توانایی او برای هدایت یک زندگی فعال و ظرفیت وی برای لذت بردن.

در درمانی که ناکامل است یا موفقیت در آن در حد کمال نیست می‌توان به هر جهت بهبودی قابل ملاحظه‌ ای در شرایط روانی کلی به دست آورد در حالی که سمپتوم‌ها(اگرچه در درجه اهمیت کمتری برای بیمار قرار دارند) می‌ توانند همچنان وجود داشته باشند بدون این که او را به عنوان یک فرد بیمار شاخص سازند.

روش درمانی، جدا از تغییرات بی اهمیت، همان باقی می‌ماند، برای تمام تصاویر بالینی مختلف که می‌ تواند در هیستری وجود داشته باشد و کلیه اشکال نوروز وسواس.با این حال این روش نمیتواند کاربرد نا محدودی داشته باشد.

روش روانکاوی فروید  

ماهیت روش روانکاوی دربرگیرنده ملاحظات و ضد ملاحظاتی با توجه به فردی است که تحت درمان است و نیز با توجه به تصویر بالینی.کیس‌ های مزمن سایکونوروز ها که سمپتوم‌ های خیلی مهاجم یا خطرناک ندارند، مطلوب‌ ترین موارد برای روانکاوی هستند:بنابراین در گام اول هر گونه‌ای از نوروز وسواسی، تفکر و عملکرد وسواسی، و موارد هیستری که در آن فوبیا ها و بی انگیزگی مهم‌ ترین نقش را بازی می‌ کنند؛ به علاوه تمام تظاهرات سوماتیک هیستری تا وقتی که هم چون انورکسیا مستلزم آن نیست که پزشک فوراً برای از میان برداشتن سریع سمپتوم‌ها دست به کار شود.

در موارد حاد هیستری این ضروری است که منتظر مرحله آرام‌تر باشیم؛ در تمام مواردی که فرسودگی عصبی بر تصویر بالینی غلبه دارد، باید از درمانی که به خودی خود نیازمند تلاش است و فقط بهبودی آهسته‌ ای را به همراه می‌آورد و برای مدتی نمی‌ تواند استمرار سمپتوم‌ها را به حساب آورد، اجتناب شود.

ویژگی‌ های متنوعی از فردی که می‌ خواهد به طور مثمر ثمری تحت تأثیر روانکاوی قرار بگیرد، انتظار می‌رود.برای شروع، او باید در یک وضعیت نرمال روانی باشد؛ طی دوره‌های گیجی یا افسردگی ملانکولیک هیچ موفقیتی حاصل نخواهد شد، حتی در کیس‌ های هیستری.

به علاوه میزان معینی از هوش طبیعی و رشد اخلاقی از وی انتظار می‌رود؛ اگر پزشک مجبور است با یک کاراکتر بی ارزش روبرو شود، به زودی علاقه‌ ای را که به وی امکان می‌ دهد عمیقاً وارد زندگی روانی بیمار شوداز دست خواهد داد. بد شکلی‌ های عمیق کاراکتر، ویژگی‌ های ساختار واقعاً دژنره شده، خودشان را طی درمان به صورت منابع مقاومتی نشان می‌ دهندکه به ندرت قابل غلبه است. از این جهت سرشت بیمار یک محدوده کلی برای تأثیر شفا بخش روان درمانی می‌ گذارد.

اگر سن بیمار حدود ۵۰ سال باشد، شرایط لازم برای روانکاوی نامطلوب می‌ شود. توده متریال روانی از این پس دیگر قابل اداره کردن نیست؛زمان لازم برای بهبودی بسیار طولانی است؛و توانایی برای باطل کردن فرایندهای روانی شروع به ضعیف شدن می‌ کند.

علی‌ رغم تمام این محدودیت‌ ها، تعداد افراد مناسب برای روانکاوی به طور غیر معمولی زیاد است و گستره‌ ای که به قدرت‌ های درمانی ما از این روش داده می‌ شود از نظر فروید بسیاروسیع و قابل ملاحظه است.

فروید دوره‌ های طولانی ۶ ماه تا ۳ سال را برای درمان مؤثر، لازم می‌ داند؛ با این حال ما را آگاه می‌ سازد که تا به حال به دلیل شرایط مختلفی که به آسانی می‌ توان آنها را حدس زد، او تا حد زیادی در وضعیتی بوده که درمان‌ اش را فقط روی کیس‌ های بسیار دشوار امتحان کند.

بیماران پس از سال‌های زیاد بیماری نزد او آمده‌ اند در حالی که کاملاً ناتوان برای زندگی کردن بوده‌ اند و بعد از آن که از تمام انواع درمان‌ها مأیوس شده‌ اند و به عنوان آخرین پناه به روشی متوسل شده‌ اندکه جدید است و با شک و تردید های بسیار زیادی استقبال شده است. در موارد مربوط به بیماری‌ هایی که کمتر شدید ند، طول مدت درمان می‌ تواند بسیار کوتاه باشد و مزیت بسیار بزرگی در راستایپیشگیری آتی می‌ تواند به دست آید.

 

 

منبع:
انجمن فرویدی